همه ساله انتخاب رشته کنکور سراسری، در مدت کوتاهی اتفاق می‌افتد و به دلیل کوتاه بودن این دوره بسیاری از مشکلات آن از نظرها مغفول می‌ماند، اما بسیاری از خانواده‌ها در این مدت کوتاه، درگیر انتخاب رشته دانش‌آموزان می‌شوند و در این گیر و دار، رانت‌ها یا گروه‌هایی شکل می‌‌گیرد که از دریچه منافع خود، اجازه بحث درباره انتخاب رشته به منظور یافتن راه‌حل را نمی‌دهند.
در این بین سازمان سنجش با وجود داشتن اطلاعات تراز امتیازات و رتبه‌های دانش‌آموزان در سال گذشته، آن را در اختیار خانواده‌ها، مدارس و معلمان قرار نمی‌دهد، اما برخی موسسات کنکوری یا افرادی که مدعی انتخاب رشته هستند این اطلاعات را به نحوی به دست می‌آورند یا از تراز دانش‌آموزان سال قبل اطلاعاتی را برای خود تهیه می‌کنند و حالا که اطلاعات تبدیل به یک گنج شده است مبالغ گزافی را از خانواده‌ها طلب می کنند.
انتخاب رشته ۶۰ میلیونی
اخیراً یکی از مشاوران انتخاب رشته در یکی از شهرهای جنوبی کشور در صفحه اینستاگرامی خود مدعی انتخاب رشته برای دانش‌آموزان شده؛ به برخی نرخ‌هایی که داده است توجه کنید:
هزینه انتخاب رشته برای ۱۰ نفر به صورت حضوری، انتخاب رشته تضمینی حدودی، مکالمه تلفنی ۶۰ دقیقه‌ای، ارائه صدای همایش‌ها و کارگاه‌های ضبط شده، ۶۰ میلیون تومان. مطمئناً انتخاب رشته، توسط این مشاور انجام نمی‌شود و دستیاران وی این کار را انجام می‌دهند و با توجه به ناچیز بودن هزینه‌های دستیاران در مقابل دستمزد این مشاور، این مشاور انتخاب رشته کنکور، ساعتی ۶۰ میلیون تومان در آمد دارد که هیچ جراح مغز و اعصابی، چنین در آمدی را به طور ساعتی ندارد.
انتخاب رشته کنکور دارای مافیای گسترده‌ای است و در طول چند روز، پول خیلی زیادی مبادله می‌شود در این مافیا هر یک از ذینفعان که دستگاه‌های دولتی را هم شامل می‌شود، نقش دارند.
هزینه انتخاب رشته در مراکز مشاوره وزارت آموزش و پرورش متفاوت است، این مبلغ در استان کرمانشاه ۱۰۰ هزار تومان، قزوین ۲۰۰ هزار تومان، گلستان ۱۵۰ هزار تومان و شهر تهران و مشهد ۲۵۰ هزار تومان است بر طبق دستورالعمل سقف هزینه خدمات مشاوره در مراکز آموزش و پرورش ۲۵۰ هزار تومان است این هزینه توسط افراد و موسسات بخش خصوصی از ۳۰۰ هزار تومان در شهرهای کوچک و متوسط شروع می‌شود و تا محدوده ۲ میلیون تومان در شهرهای بزرگی مانند تهران به سقف خود می‌رسد، اما در این میان مشاورانی نیز هستند که تا ۱۰ میلیون تومان هم بابت مشاوره انتخاب رشته دریافت می‌کنند.
۱۲۰ میلیارد تومان گردش مالی یک هفته‌ای انتخاب رشته
تعداد شرکت‌کنندگان آزمون سراسری در سال ۱۴۰۰، یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر است تعداد صندلی‌های جذاب دانشگاه‌ها در شاخه تجربی، ریاضی، انسانی و هنر حدود ۴۰ هزار صندلی است که باید ۲۰ هزار صندلی دانشگاه فرهنگیان را هم به آن اضافه کرد که حدود ۶۰ هزار صندلی می‌شود، اگر برای هر صندلی ۴ متقاضی وجود داشته باشد که به احتمال زیاد بخش زیادی از آنها از خدمات انتخاب رشته استفاده خواهند کرد، ۲۴۰ هزار نفر معادل ۱۸ درصد داوطلبان کنکور سراسری خواهد شد که می‌توان به این درصد به عنوان درصد پایه دانش‌آموزان استفاده کننده از انتخاب رشته اطمینان کرد اگر هر کدام از دانش‌آموزان، به طور میانگین مبلغ ۵۰۰ هزار تومان برای انتخاب رشته هزینه کنند، گردش مالی انتخاب رشته ۱۲۰ میلیارد تومان برای یک هفته خواهد شد.
در آمد یک هفته‌ای مشاوران کنکور بیشتر از در آمد یکساله یک مهندس
برای این حجم ار تبادل پول ناشی از انتخاب رشته، هیچ ساماندهی وجود ندارد و اگر مشاوران در این بازار یک هفته‌ای، روزی ۱۰ مشاوره انجام دهند که معمولا تعداد بیشتری است، مشاوران انتخاب رشته کنکور، برای یک هفته مبلغی معادل درآمد یک کارگر یا مهندس که بر اساس قانون کار قرار داد دارند، در آمد خواهند داشت، در آمدی که مالیاتی ندارد.
۶۰ میلیون تومان هزینه یک‌ساعت مشاوره بیشتر از دستمزد جراح مغز و اعصاب
اما ماجرای ۶۰ میلیونی که یکی از مشاوران انتخاب رشته برای انتخاب رشته مطرح کرد چه بوده است؟ بازار کنکور بازار بسته‌ای است و افرادی به عنوان آموزش‌دهنده، دانش‌آموزان و خانواده‌ها در این بازار حضور دارند در این بازار فردی ناشناخته ناگهان ادعای بزرگی را مطرح می‌کند قیمت یک تا ۲ میلیون تومانی مشاوره انتخاب رشته را به ۶۰ برابر قیمت افزایش می‌دهد و در پیج اینستاگرامی خود تبلیغ می‌کند. این موضوع مانند یک بمب خبری در این بازار می‌چرخد و فردی ناشناس، زبانزد گفتگوها می‌شود، در این میان افرادی هم ممکن است این ادعاهای دروغین را باور کرده و این مبلغ را پرداخت کنند.
نظارتی نیست
چرا فردی بدون هیچ ضابطه‌ای برای فعالیت یک‌ساعته، ۶۰ میلیون تومان پول مطالبه می‌کند، چرا هیچ نهاد نظارتی وجود ندارد تا پیگیر این ادعا باشد، مانع از شکل‌گیری نرخ‌های کاذب شود و چه سازمان یا دستگاه‌هایی چنین مسئولیتی دارند؟
خانواده‌ها بدون هیچ پشتوانه‌ای در بازار انتخاب رشته رها شده‌اند و بسیاری از دانشجویان سال اول یا سال‌های بالاتر رشته‌های پزشکی یا مهندسی دانشگاه‌های برتر به عنوان مشاوران مراکز خصوصی فعالیت می‌کنند، گاهی بدون اینکه صلاحیت‌های لازم را داشته باشند.
در این بین چند پرسش مطرح می‌شود؛ آیا مشاوران انتخاب رشته، گواهینامه صلاحیت برای انجام این کار دارند؟ چه نظارتی بر کار مشاوران انتخاب رشته وجود دارد، کدام مرجع به آنان مجوز می‌دهد و اگر خانواده‌ها از این افراد شکایتی داشته باشند، چه کار باید کنند؟
