کارشناس بورس، گفت: دو نوع کد در بورس است، ۱- کد مربوط به اشخاص حقوقی که در واقع شناسایی حقوق افراد می شوند، ۲- کد مربوط به افراد حقیقی است تا اینجای کار هیچ راهکاری ارائه نشده است که کد شرکتهای سبدهای گردانی را تفکیک کند.
محسن رضایی، در گفتگو با پرونده نیوز در خصوص شرکت های سبد گردان اظهار کرد: بحث معاملات سبدهای گردان را از دو منظر می توان تحلیل کرد، ۱ – عملکرد و کارایی آن، ۲- رصد معاملات در سامانه شرکت فناوری بورس، اول اینکه دو کد معاملاتی بیشتر نداریم، کد مربوط به اشخاص حقوقی که در واقع شناسایی حقوق افراد می شوند و کد مربوط به افراد حقیقی است تا اینجای کار هیچ راهکاری ارائه نشده است که کد شرکتهای سبدهای گردانی را تفکیک کند، ممکن است، اگر شرایطی باشد که بتوانیم کدها را از هم تفکیک کنیم، می‌تواند جذاب تر باشد، اما باید قبل از آن بررسی کنیم، اول اینکه مدل مالیات معاملات اشخاص حقوقی و شرکت های حقوقی کاملا متفاوت هستند. معمولاً اشخاص حقوقی با نگاه بلند مدت وارد بازار می‌شوند، دنبال سود ها ترسیمی هستند و اصولاً مبتنی بر تحلیل های بنیادی کار می کنند. افراد حقیقی هم سود قیمتی مابه التفاوت خرید و فروش شان را در نظر می گیرند و برنامه برای بلند مدت ندارند. شرکت های سبدگردان با توجه به اینکه از نظر رفتاری و ماهیتی یک مقدار شبیه حقوقی هستند؛ اما سرویس دهنده اشخاص حقیقی بینابین این دو گروه قرار میگیرند، یک مقدار جنسش متفاوت است، برای افرادی که آمار معاملات مبنای تحلیل و تصمیم گیری شان قرار می دهند، می تواند چالش برانگیز باشد؛ اگر بتوانیم تفکیکی از نظر ایجاد کنیم، قطعاً از نظر بررسی شفاف تر و رصد رفتار فعالان بازار می‌تواند کمک بیشتری به فعالان حقیقی بازار کند.
رفتار سبدگردان ها بین حقوقی ها و حقیقی ها، می‌تواند منجر به سوگیری رفتاری شود
وی ادامه داد: نکته‌ای که می‌تواند چالش‌برانگیز هم باشد، وقتی چنین کدهایی ایجاد می شود با توجه به اینکه رفتار سبدگردان ها بین حقوقی ها و حقیقی هاست، می‌تواند منجر به سوگیری رفتاری شود و در نهایت خط و ربط برای بازار و سرمایه‌گذارانی که سهام خرد خرید و فروش تعیین کند؛ چون شرکت سبدگردان چه سهامی می‌خرد و میفروشد، جز اطلاعات طبقه بندی شده است، این گروه ها مبتنی بر تحلیل یا هر موضوع دیگری خرید و فروش می‌کنند و ممکن است، چالش برانگیز باشد، اما به تفکیک می تواند شفافیت بیشتر در شناسایی رفتار متفاوت فعالان بازار کمک کند.
رضایی افزود: نکته بعدی که می تواند بسیار کمک کننده باشد، ارائه سابقه کاری سبدگردان است، در سایت فیپ ایران زمانی که وارد می شویم، میتوانیم رویکرد صندوق‌ها را با توجه به بازدهی هایی که ایجاد کردند، در دوره های مختلف زمانی بررسی کنیم و آن را مبنای تحلیل تصمیم گیری و انتخاب آن صندوق قرار بدهیم؛ اما در شرکت های سبدگردان همچین چیزی موضوعیت ندارد، سامانه واحدی برای ارائه ارائه گزارش ها نیست و می‌تواند چالش برانگیز باشد، اگر سامانه ای ایجاد شود، با توجه به اینکه سازمان بورس دسترسی کامل به اطلاعات و سبدهای شرکت‌ها سبدگردان دارد، می‌تواند گزارش خیلی خوبی را از عملکرد شرکت‌ها ارائه کند و از طرفی هم ذینفعان سرمایه گذاری در بازار هستند که می‌تواند برای انتخاب شرکت ها سبدگردان با عمل کرد بهتر، شفافیت ایجاد کند؛ اگر مورد پیگیری قرار بگیرد، سازمان بورس می تواند مرجع بهتری داشته باشد، یک سری مزایا و معایب خود را دارد ، اگر اتفاق بیفتد مزایای آن می‌تواند بیشتر از معایبش باشد.
سقف صندوق سبدگردان
کارشناس بورس درخصوص این سوال که سقف صندوق سبدگردان چگونه است؟ بیان کرد: دو رویکرد دارد، ۱- ابزارهای موجود ۲- ابزارهای مورد نیاز برای سرمایه گذاری، در حال حاضر سرمایه گذاری غیرمستقیم سرمایه گذاری در در صندوقهای مشترک تقریباً طیف وسیعی است و نیازها را پوشش می دهد و شرکتهای سبدگردان که در واقع همان شرکت های صندوق هستند، به طور مشترکت مدیریت می‌کنند؛ اما با توجه به اینکه کد سرمایه گذاری اختصاصی هست و در سبد سرمایه گذاری می کند، یک مفهوم تفکیک شده و حالت زیادی در پی دارد، تعبیراین بازدهی نسبت به سایر موارد و ابزارهای ایجاد می کند که با توجه به آن ساختار پیش آن است، با توجه به نکته اول اینکه سیاست گذار تا اینجای کار پیش‌بینی کرده که اگر افرادی با سرمایه کمتر قصد دارد، از خدمات غیر مستقیم استفاده کند و از صندوق ها استفاده کند، اروق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در سهام مختلط و ثابت بسیار گسترده شده است.
رضایی ادامه داد: در سالهای اخیر، از دیدگاه سیاست گذار تا اینجای کار می تواند پوشش بسیار خوبی باشد؛ اما مطالبه سرمایه گذاران خرد اینطور قلمداد می شود و به گوش می‌رسد که این ابزارها آنچنان نیاز کاملی را پوشش نداده و نیاز است که ابزارهای جدیدی هم ایجاد شود، بسیاری از شرکت های سبدگردان تغییر بدهند ، کمترین میزان سرمایه که می‌توانند بپذیرند حدود یک میلیارد به بالاست، حتی در اوج بازار، برخی از شرکتهای بزرگ و شرکتهای سبدگردان بزرگ، ارقام را به حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیارد تومان رساند بودند و کمتر از آن را نمی پذیرفتند. در حال حاضر بیشتر از ۱۰۰ میلیون تومان تعریف شده، در بازار و اطلاعاتی داریم که شرکتهای سبدگردانی هم باتوجه به کنسرسیوم آنهایی که ایجاد کردند، با سرمایه گذاران خرد در ارتباط هستند و برنامه این هست که احتمالاً این عدد را به پنجاه و حتی ۱۰ میلیون تومان برسانند و که اگر این اتفاق بیفتد، اتفاق مثبتی است و می تواند کمک کننده باشد، می تواند به سرعت چالش‌ها را برطرف کند؛ اما هنوز ابزارها کامل نشده در آینده این اتفاق خواهد افتاد.
وی افزود: سرمایه در بورس ما خیلی سن و سال زیادی ندارد، کلاً ۵۲ سال ایجاد شده و سرمایه گذاری غیر مستقیم هم می توانیم بگوییم از سال ۹۹ به بعد بیشتر تبلیغ شد و مورد استقبال قرار گرفت، به خاطر سن و سال کمی که دارد نسبت به سایر نقاط جهان عادی است که نقص هایی داشته باشد تا پیشرفتهای بیشتری داشته باشد، به سمت و سوی آن حرکت می‌کنیم؛ اما تا اینجای کار ابزار مطلوب ایجاد نشده چون از دید سیاست‌گذاران ابزار خوب وجود داشته است، صندوق ارقام نشان به کمتر از ۱۱۰ هزار تومان هر واحد می رسد و در نهایت سبدها هم در این جای کار در آینده نزدیک به عدد زیر ۱۰۰ میلیون تومان خواهد رسید، تقریبا می توانیم بگوییم با همین سود، این دغدغه پوشش داده می‌شود، باید ببینیم در ادامه چه اتفاقی می‌افتد؟ چند نکته وجود دارد،۱- سبدهای گردان در صورتی می توانند سرمایه بیشتری جذب کنند، زیرساخت لازم را فراهم کند، زیر ساخت‌های لازم را می توانیم به چند بخش تقسیم کنیم، زیرساختهای مربوط به خود شرکت ، زیرساختهای مربوط به بخش آی تی و مدیریت و زیرساخت های مربوط به تحلیل و مدیریت دارایی افراد، اگر دقت کرده باشیم و با ساز و کارها تقریبا آشنا باشیم، متوجه می‌شویم هر شرکت سبدگردانی نمی تواند خودش را به سرعت توسعه بدهد، اصطلاحاً تعهد ها را پاس کنند و ابزارها را فراهم کنند و بتوانند توسعه بیشتری داشته باشند؛ زمانی که حال بازار خوب می شود، مردم تمایل بیشتری به سرمایه گذاری و بازار بورس دارند ، طبیعتاً شرکت‌ها این ارقام را بالا می‌برند؛ چون نمی تواند پاسخگوی نیاز های کوچک باشند و اینطور سرمایه گذاران خرد مورد غفلت قرار میگیرند و به آنها توجهی نمی‌شود، فکر می کنم در آینده نزدیک این عدد به ۱۰ میلیون تومان برسد؛ علاوه بر اینکه بازار ما این نیاز را پوشش داده در مسیر توسعه توانسته گام بهتری بردارد.
بازار سرمایه محل ریسک است
رضایی در خصوص این سوال که ضرر زیان سرمایه گذاران حقیقی در سبدهای گردان چگونه است؟ اظهار کرد: در چند بخش نمی‌توان آن را تحلیل کرد، اول در سال ۹۹ و اتفاقی که علی رغم هشدار هایی که از طرف کارشناسان وجود داشت و متاسفانه وزیر اقتصاد دولت وقت بسیار توجهی به این موضوع نداشتند تا اینجایی که افرادی که هشدار می دادند صبر می کردند که اگر تمایلی ندارند، درباره بورس بشنوند هم به گوششان می کردند، در نهایت در این فازها نباشند، بخواهیم انتقاد کنیم، اما موضوع این بود که آیا زیرساختهای لازم برای میزبانی از این همه میهمانی که دعوت می شوند، فراهم است که متاسفانه دیدیم آنچه که شد و جدایی از موضوع باید بدانیم که بازار سرمایه محل ریسک است و اگر کسی نیاز دارد که سود بیشتری نسبت به سود سالانه بهره بانکی و نرخ بهره هایی که بسیاری از صندوق های سرمایه گذاری پیشنهاد می کنند، به دست بیاروند، ناچارند، ریسک بیشتری کنند؛ عملاً نمی‌توان کار بیشتری انجام داد. در بسیاری از نقاط دنیا ابزارهای مالی دیگری را با هم ترکیب کردن و در نهایت توانستند حاشیه سود معقول ایجاد کنند و آنها را پوشش و دهند.
کارشناس بورس ادامه داد: در کشور ما با توجه به اینکه ساختار مالی یک بازار یک طرف است و فقط میتوانیم در سمت خرید قرار بگیریم ، بازار دو طرفه نیست که بتوانیم مشورت کنیم، عملاً نمی‌توانیم از صندوقهای اصطلاحاً بانک یا صندوق های پوششی و ریسک استفاده کنیم، پس باید ابزارهای مخصوص خودمان را بسازیم که البته چالش های خاص خود را دارد؛ اما در دوره حاضر اتفاقاً یک یا دو شرکت سبدگردان به شدت در این حوزه پیش رو هستند و به دنبال این بود که سرمایه گذاران را تضمین کند و از دیدگاه سازمان بورس تضمین دادن در این حوزه مفهومش نه تنها غلط حتی غیر قانونی است. در حال حاضر شرکت های سبدگردان توانستند با خلاقیت ابزار دیگری را ایجاد کنند و ترکیب این ابزار شده ابزاری ترکیبی از جنس بورس و بیمه که بنام اتحاد بورس و بیمه شناخته می‌شود. ابتدای عمر سرمایه‌گذار که می خواهد به شرکتهای سبدگردان واگذار کند، تحت یک شرکت بیمه‌ای با قرارداد رسمی بیمه می کند و ما بعد از آن بیمه‌ای بخشی از آن را در اختیار شرکتهای سبدگردان قرار می‌دهد تا بتواند سرمایه گذاری انجام دهد، مزیتی که دارد،عملاً شرکت بیمه به عنوان واسطه و به عنوان متخصص حوزه مالی حواسش است که مرتکب تخلف ، کاستی و کم کاری نشوند و بتواند بیشترین سود را برای سرمایه گذار بسازد.
طرح های خلاقانه می تواند به توسعه بازار کمک کنند
وی در پایان خاطر نشان شد: ترکیب این ابزار که بسیار هم نوپا و عمرش کمتر از ۶ ماه است، می تواند یک تضمین سی و چند درصدی برای سرمایه گذار رقم بزنند و از طرفی حدوداً بازدهی ۶۰، ۷۰ درصدی را در بازار ایجاد کند؛ اگر نهادهای سیاستگذار همراهی بیشتری کنند ، طرح های خلاقانه می تواند به توسعه بازار کمک کننده باشد، اقدامات انجام شده ، اما سازمان بورس روی این موضوع به قسمت های از آن معترض بوده و در نهایت با ترکیب شرکت های بیمه ای این کار انجام می شود و به زودی اتفاقات مثبتی را برای بازار رقم می زند. اگر بتوانیم به بازار بورسی امکان و یک قاب گارد ۱۰۰% تضمینی ایجاد کنیم، فرصت های زیادی که در بازار بورس است، نمی توانیم سرمایه بیشتری را در بورس پذیرا باشیم و آن آرزوهایی که در حوزه اقتصاد باز سال ها به دنبالش هستیم، در این قالب رقم بخورد و بازار سرمایه بازار اول سرمایه اقتصاد تبدیل شود. با توجه به اینکه یکی دو شرکت این گام را برداشتند و به موفقیت‌هایی هم رسیدند، در آینده نزدیک این ابزارها جای خود را باز می کند و رشد خوبی را رقم می‌زند، چالش آن این است که در دوره رشد بازار بسیاری از سرمایه گذاران متوسط میزان سود را طلب می کنند و اگر بازار ۳۰۰ درصد بدهد و شرکتی ۲۰۰ درصد دویست و پنجاه درصد بازدهی داشته باشد، مورد سوال قرار میگیرد که چرا بازار ۳۰۰ درصد سود داده ؛ اما بورس ۲۵۰ درصد بازار است.
حسین ایرقویی
