به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، حمایت از صنایع به ویژه صنعت لوازم خانگی یکی از موضوعاتی است که با یک برنامه مدون و زمان بندی شده می‌توان به کمک آن تا حدود زیادی مشکل این صنایع را برطرف کرد. پیشرفت تکنولوژی این شرکت‌ها می‌تواند آنها را در معرض نوعی رقابت با محصولات سایر کشورها قرار دهد. در صورتی که شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی در این مدت که کشور و مصرف کنندگان در حال حمایت از آنها هستند، نتوانند خود را باتکنولوژی روز دنیا تطبیق دهند، در دوره‌ای که مرزها باز شوند، با مشکل جدی مواجه خواهند شد.
برخوردار، عضو سابق اتاق بازرگانی ایران در مورد حمایت از صنعت لوازم خانگی در کشور می‌گوید: ۴۳ سال است که حمایت از برخی صنایع ادامه داشته و همین طور ادامه پیدا می‌کند. اما وزارت صنعت بگوید که وابستگی ما در یخچال و تلویزیون از لحاظ دلاری و تعدادی چقدر است؟ باید بودجه ای برای مراکز تحقیق و توسعه بگذاریم. مالیت ارزش افزودهذ که بر هر کالایی دریافت می‌شود، در حال حاضر ۹ درصد است. از این میزان، مقداری را برگردانند در یک مرکز تحقیقاتی تا در مورد تولید قطعات لوازم خانگی مانند جاروبرقی، لباسشویی، تلویزیون، ظرفشویی، یخچال و فریزر و… تا در این مراکز کار جدی صورت گیرد. در ادامه گفت‌وگوی فارس با محمدحسین برخوردار را می‌خوانید:
فارس: واردات لوازم خانگی کره‌ای به کشور ممنوع شده است. این مساله به دلیل بدعهدی آنها در زمان تحریم و حمایت از لوازم خانگی داخلی بوده است. نظر شما در این باره چیست؟
برخوردار: باید دید که لوازم خانگی تولید داخل ما به چه میزان به مواد اولیه خارجی وابسته هستند و این وابستگی ما در لوازم خانگی چند درصد است. موضوع بعدی به گستردگی لوازم خانگی بر می‌گردد. دایره لوازم خانگی از تلویزیون و یخچال و ماشین لباسشویی است تا جاروبرقی و غذاساز و سایر محصولات. یعنی طیف وسیعی به عنوان لوازم خانگی شناخته می‌شود. باید ببینیم در همه این محصولات چقدر وابستگی به خارج داریم و چه میزان از قطعات این لوازم در داخل تولید می‌شود. ما باید بحث این کشور و آن کشور را کنار بگذاریم. چندین سال است که در حال مطرح کردن این موضوع هستم که وزارت صنعت، معدن و تجارت باید میزان ارزبری لوازم خانگی و قطعات آنها را به صورت جزء به جزء و تفکیک شده بیان کند. چندین سال است هم به مسئولان می‌گویم و هم در روزنامه‌ها و سایت‌ها می‌گویم و هیچ کس هم گوشش بدهکار نیست. باید ببینیم ما چقدر قطعات تلویزیون در کشور نیاز داریم و چقدر مصرف می کنیم. یا چقدر قطعات دیگر محصولات را در کشور نیاز داریم.
برخی دایم در حال بیان این موضوع هستند که تولید این قطعات و محصولات صرفه اقتصادی ندارد. باید به آنها گفته شود که تولید این قطعات اولا از نظر اقتصادی به نفع کشور ماست. دوما هم توانایی تولید این قطعات را در داخل هم از نظر تجهیزات داریم و هم علمش را داریم. در مورد کمپرسور یخچال هم می‌توان همین مساله را بیان کرد. این محصولات را می‌توانیم با سرمایه‌گذاری مشترک کارخانه‌های بزرگ و کوچک خودمان تولید کنیم. مثلا کارخانه‌های بزرگ در کارخانه‌های کوچک لوازم خانگی سرمایه‌گذاری کنند تا آنها قطعات را تولید کنند و شرکت‌های بزرگ نیز با دریافت این قطعات، محصول نهایی را تولید کنند. یعنی شرکت های کوچک قطعات لازم برای تولید محصولات لوازم خانگی را تولید کنند و در اختیار کارخانه‌های بزرگ‌تر قرار دهند. در تحریمها بسیاری از کشورها ما را ترک کردند و جنس به ما ندادند.
از جمله یکی از آنها، تولیدکنندگان کشور کره بودند. این‌ها تحت سیطره آمریکا هستند و در مقابل فشارهایی که به آنها وارد می شود، سر خم می‌کنند. این سیطره از لحاظ اقتصادی است که آنها گوش به فرمان اربابان خود هستند. آنها به حدی بر کشور کره و کشورهای شبیه آنها سلطه دارند که بر روی روابط تجاری آنها نیز کاملا مسلط هستند. شرکت های کره‌ای هم از تحریم می‌ترسند و به سمت آمریکا غش می‌کنند.
* به کارخانه‌ها برای تولید قطعات کمک کنیم
فارس: در حال حاضر ما در حال واردات قطعات از سایر کشورها هستیم. ممکن است همه این کشورها همین کار را با ما انجام دهند؟ باید با این کشورها چگونه برخورد شود؟
برخوردار: در حال حاضر ما در حال واردات قطعات از کشور چین هستیم، ممکن است کارخانه‌های این کشور نیز، مورد تحریم‌های نابه‌جا و غیرمنصفانه امریکا قرار بگیرند. آمریکایی ها به دلیل اینکه اقتصاد بزرگی دارند هر جایی دوست دارند و برای هر کسی که می خواهند تحریم وضع می کنند تا می‌گذارند چون اقتصاد امریکا بزرگ است بقیه را تحت فشار قرار می‌دهند. به نظرم برای قطع وابستگی‌ها باید در تمام رشته‌ها از جمله خودرو، لوازم خانگی، بهداشتی، پتروشیمی و…، مراکز تحقیقاتی ایجاد شود تا بتوانند با برنامه عملیاتی این مشکل را در صنعت کشور حل کنند. در گذشته چنین مراکزی وجود داشته و نتیجه کارهای آنها تبدیل به کتاب شده و گوشه کتابخانه آقای وزیر و معاون وزیر و انجمن تولیدکنندگان قرار گرفته است.
تولید این مراکز تحقیقاتی باید تبدیل به خط تولید شود و روی خط برود. تا این مراکز تحقیقاتی عملیاتی را نداشته باشیم، ممکن است با مشکل تامین قطعات مواجه شویم. ممکن است دو روز دیگر همین کارخانه‌هایی که در کشورهایی که الان با ما کار می‌کنند، به ما قطعات و محصولات ندهند. برای کاهش وابستگی باید یک سری زیرساخت برای کشور ایجاد شود. مثلا کارخانه موتوژن در حال حاضر موتور تولید می‌کند. چرا کمک نمی‌گیریم که موتور کمپرسور یخچال بسازد یا موتور لباسشویی بسازد. یک سری قطعات تکنولوژی بر در محصولات وجود دارد که تولید انها و تحقیق درباره تولید آنها زمان بر است، یکی از این قطعات، بردهای الکترونیکی است. ولی می‌شود حرکت کرد که وابستگی این محصولات را کم کرد. مسلما کشورهایی که در دوران تحریم بیشترین فشار را روی ما داشتند، مردم یا کارخانه‌های ما تمایل ندارند، از آنها محصول وارد کنیم و قطعه بخریم. در دوران سختی و تحریم، کشورهایی که با ما کار می‌کنند، حداقل باید در دوران بازگشایی هم با آنها کار کنیم و کشورهایی که بی معرفتی کردند و در دوران تحریم کشور ما را رها کردند و رفتند، باید در دوران رفاه با آنها کار نکنیم.
* تفکری که می‌گوید تولید قطعه صرفه اقتصادی ندارد، مسئول وضع فعلی کشور است
فارس: با این شرایطی که گفتید، در مورد شرکت‌های خارجی، در داخل کشور برای اینکه از این صنایع حمایت کنیم، مجلس و دولت باید چه کاری انجام دهند؟
برخوردار: دولت کشور ما دولت بزرگی است.کسری بودجه دارد. باید بودجه ای برای مراکز تحقیق و توسعه بگذاریم. مالیات بر ارزش افزوده که بر هر کالایی دریافت می‌شود، در حال حاضر ۹ درصد است. از این ۹ درصد در لوازم خانگی، مقداری را برگردانند، در یک مرکز تحقیقات در رشته هایی که عرض کردم. در مورد تولید قطعات لوازم خانگی مانند جاروبرقی، لباسشویی، تلویزیون، ظرفشویی، یخچال و فریزر و… در این مرکز تحقیقاتی کار جدی صورت گیرد. در بقیه لوازم خانگی تقریبا وابستگی ما کمتر است. باید اساتید دانشگاه طرح‌های عملیاتی خود را به این مرکز بیاورند تا بتوانیم به صورت سریع به نتیجه برسیم. در دورانی که من در صنعت لوازم خانگی فعال بودم، مثلا بر روی صفحه تلویزیون چند کتاب بیرون آوردیم و این کتاب ها نشان میدهد، ساخت یک صفحه تلویزیون چطور است. برخی می‌گویند تولید این قطعات صرفه اقتصادی ندارد. بهتر از این است که وابسته باشیم. مگر کمبودی از لحاظ تفکر از چینی‌ها داریم؟ باید با یک شیب ملایم خودمان تولیدکننده شویم و قطعات تولید خودمان را مصرف کنیم و سپس به همسایگانمان صادر کنیم و بعد هم می‌توانیم به همه دنیا صادر کننده باشیم. پس یک مرکز تحقیقات عملیاتی که ارتباط بین دانشگاه‌ها و صنعت را بر قرار کند، می‌تواند در این زمینه بسیار کارگشا باشد. این مرکز تحقیقاتی می‌تواند به افرادی که در کارخانه ها در حال تحقیق و توسعه هستند، مرتبط شود و در کنار آنها به تولید قطعات تکنولوژی‌بر بپردازد. مهندسان و تکنسین‌هایی که در دانشگاه‌ها کار می‌کنند می‌توانند، در این زمینه به کشور کمک کنند. البته باید این موضوع با یک برنامه زمان‌بندی پیش برود. از این مالیات بر ارزش افزوده پولی در اختیار مراکز تحقیقات قرار دهند و برنامه مشخصی برایش بنویسند و این برنامه را کنترل کنند که فاز به فاز انجام شود تا وابستگی به خارج کمتر شود.
* مشتری محوری سرلوحه برنامه تولیدکنندگان قرار بگیرد
فارس: تا به اینجا درباره نقش دولت و مجلس و وزارتخانه صمت صحبت شد. نقش کارخانه‌ها برای اینکه بتوانند بازار را حفظ کنند، چیست؟ باید چه خدماتی ارائه دهند و چه تغییری در رویه خود ایجاد کنند؟
برخوردار: ما در این ۴۰ ساله گاهی آزاد بوده‌ایم. ولی در بیشتر مواقع در تحریم بوده‌ایم و این تحریم باعث شده مشتری مداری خود را از دست بدهیم. کارخانجات برخی فکر می‌کنند، مشتری وابسته است. هر چه بگویند باید آنها قبول کنند و اعتراضی هم نکنند. در خودرو هم همین طور است و در بقیه کالاها هم ممکن است همین باشد. در حالی که تولیدکننده باید مشتری را سرلوحه کار خود قرار دهد. در قرآن آمده کم فروشی نکنیم. یعنی مشتری مهم است. ما مشتری مداری خود را به خاطر تحریمها از دست داده‌ایم. مردم و خریدار همیشه وابسته به کارخانه هستند که هر چه کارخانه دار می‌گوید باید انها گوش دهند. تولیدکننده و کارخانه‌ها باید اخلاق خود را عوض کنند. مشتری را به عنوان یک موضوع بسیار مهم سرلوحه قرار دهیم نه این که در کاغذ بنویسیم، سر لوحه کار ما مشتری است و در عمل می بینیم قطعات یدکی ما و تعمیرات تکنسین‌ها با مشکل مواجه است و دانش آنها در برخی جاها بسیار کم است و آنها را باید آموزش دهیم و قطعات یدکی را به اندازه کافی داشته باشیم که بتوانیم در لحظه سرویس دهیم و رضایت مشتری را جلب کنیم. در این صورت کشور به طرف قاچاق نمی‌رود.
* شرکت‌های لوازم خانگی برنامه مدون تولید ارائه کنند
فارس: در این برنامه که شما گفتید چطور می‌توان به داخلی سازی لوازم خانگی در کشور دست یافت؟
برخوردار: این مساله فقط با برنامه ریزی دقیق امکان پذیر است. همان طور که گفتم برنامه‌ریزی هم بدین معناست که تولیدکنندگان برای هر بخش با عدد و رقم چشم انداز کوتاه مدت و بلندمدت تعیین کنند. به‌عنوان مثال یک شرکت باید تعیین کند که در طول یک سال آینده ۱۰ درصد از میزان ارزبری خود را نسبت به حجم تولید کاهش میدهد. همچنین اگر نیاز سالانه کشور به کالایی نظیر تلویزیون یک میلیون و ۷۰۰ هزار دستگاه است، می توان به شکل تخصصی تر به این حوزه پا گذاشت. با توجه به این حجم از نیاز سالانه، طبیعتاً احداث و راه اندازی یک کارخانه صفحه سازی تلویزیون به صرفه است.
فارس: با راه اندازی یک کارخانه می‌توان مدعی صفحه سازی شد؟ در این زمینه باید چه اقداماتی انجام شود تا بتوانیم در این زمینه خودکفا شویم؟
برخوردار: طبیعتاً خیر؛ ورود به این عرصه هم به انتقال دانش و تکنولوژی نیاز دارد و این امر جز از طریق همکاری و مشارکت با کشورهای خارجی میسر نیست. اکنون که این ممنوعیت اجرایی شده است، باید به دنبال انتقال تکنولوژی و بومی سازی آن باشیم. متأسفانه در سالیان گذشته شرکت های ایرانی صرفاً در پی استفاده از اعتبار برندهای خارجی بودند و به مونتاژکاری برای آن ها روی آورده بودند. اینجاست که دولت باید ورود کند و حمایت خود را از سرمایه‌گذاران به شکل واقعی نشان دهد. همان طور که گفتم، حمایت هم به معنای ریخت و پاش مالی، حراج ارز و بخشش از منابع ملی نیست، بلکه باید در برنامه ریزی و توسعه صنعتی این حمایت‌ها صورت بگیرد. اگر اکنون ایران مدعی پیشرفت در یک سری از صنایع است، دقیقه با یک برنامه زمان بندی شده و با یک برنامه عملیاتی که در آن مرکز تحقیقاتی نوشته و اجرا می‌شود، باید پیش رفت.
* حمایت از صنایع دارای زمان بندی باشد
فارس: برخی کارشناسان معتقدند حمایت از صنایع باید در یک بازه زمانی باشد. به نظر شما این حمایتی که دولت انجام میدهد، باید زمان دار باشد و دائمی باشد؟
برخوردار: اگر چیزی زمان دار نباشد و افراد واردی که بر روی این زمان مسلط نباشند و برنامه را کنترل نکنند، این نوع حمایت به نتیجه نمی‌رسد. ۴۳ سال است که حمایت از برخی صنایع ادامه پیدا کرده و همینطور ادامه پیدا می‌کند. الان بگویید وزارت صنایع در بیاورد که وابستگی ما در یخچال و تلویزیون چقدر است؟ از لحاظ دلاری و لحاظ تعدادی. به مردم گزارش بدهیم. ضمن این که قطعات سازهای ما متاسفانه به سودهای کم قانع نیستند و خیلی دوست دارند ۱۰۰ درصد سود کنند. این هم از اشکالاتی است که در ایران وجود دارد.
