حسام مهدوی – در سالهای اخیر، هوش مصنوعی (AI) با شتابی بیسابقه وارد عرصههای گوناگون زندگی شده؛ از پزشکی و آموزش گرفته تا حقوق، مهندسی و حتی هنر. این فناوری که زمانی فقط در رمانهای علمی-تخیلی دیده میشد، اکنون میتواند مقاله بنویسد، بیماری تشخیص دهد و حتی آثار هنری خلق کند. اما آیا واقعاً میتواند جایگزین انسانهای متخصص و باتجربه شود؟
دکتر فرزانه شریفی، متخصص علم داده و هوش مصنوعی، تأکید میکند:هوش مصنوعی ابزاری فوقالعاده برای افزایش دقت، سرعت و بهرهوری است. اما در حال حاضر، فاقد درک عمیق انسانی، شهود، و قضاوت اخلاقی است که در بسیاری از تخصصها حیاتی هستند.»
مهندس احمد نجفی، کارشناس اتوماسیون صنعتی نیزمیگوید:در برخی کارهای تکراری یا بسیار تحلیلی، AI میتواند حتی بهتر از انسان عمل کند. اما در تصمیمگیریهای حساس یا موقعیتهایی که به مهارتهای ارتباطی، مدیریت بحران یا خلاقیت نیاز است، هنوز انسان جایگاه ویژهای دارد.»
بررسیها نشان میدهد که هوش مصنوعی بیشتر یک مکمل است تا یک جایگزین کامل. برای مثال، در پزشکی، سیستمهای هوش مصنوعی میتوانند تصاویر پزشکی را با دقت بالایی تحلیل کنند، اما همچنان برای تفسیر نتایج، تصمیمگیری بالینی و ارتباط با بیمار، به حضور پزشک نیاز است.
از سوی دیگر، نگرانیهایی نیز وجود دارد. برخی مشاغل کارشناسی که بیشتر مبتنی بر الگو و داده هستند—مانند تحلیلهای مالی، پشتیبانی فنی یا تولید محتوا—بیش از سایرین در معرض اتوماسیون کامل هستند. این امر پرسشهای مهمی درباره آینده بازار کار و نقش انسان در دنیای دیجیتال برمیانگیزد.
هوش مصنوعی در حال بازتعریف نقش انسان در بسیاری از حوزههاست، اما نه به عنوان جایگزین، بلکه بیشتر بهعنوان ابزاری برای توانمندسازی متخصصان. شاید بهتر باشد به جای واهمه از حذف شدن، تمرکز بر همافزایی انسان و ماشین داشته باشیم؛ آیندهای که در آن، هوش انسانی و مصنوعی دوشادوش هم کار میکنند.
