- حسام مهدوی – اگر صبح زود، پیش از طلوع خورشید، از بالای یک پل بزرگ به خیابانهای تهران، مشهد یا اصفهان نگاه کنید، رشتهای از چراغهای قرمز عقب ماشینها را میبینید که مثل ماری بیپایان میخزند. بوقها، توقفهای ناگهانی، چهرههای خسته رانندگان؛ اما آیا این فقط یک شلوغی روزمره است؟
کارشناسان میگویند نه، این فقط شلوغی خیابانها نیست؛ این یک بحران عمیق است — نشانهای از زنجیرهای از مشکلات که از رفتارهای فردی تا ضعف مدیریتی و توسعه شهری نامتوازن را در بر میگیرد.
سالانه هزاران ساعت وقت مردم در ترافیک هدر میرود، میلیاردها تومان به اقتصاد آسیب میرسد، و سهم بزرگی از آلودگی هوا و فرسایش زیرساختها به همین قفلهای روزمره مربوط میشود. اما چطور به اینجا رسیدهایم؟
🔹 رفتار رانندگان: بخشی از مشکل
مهندس علی صادقی، کارشناس ترافیک شهری، میگوید: «تغییر مسیرهای ناگهانی، توقف دوبله، پارک غیرمجاز، رعایتنکردن فاصله و سرعت — اینها رفتارهایی هستند که جریان روان خیابانها را قفل میکنند.» او تأکید میکند حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد مشکلات ترافیکی مستقیماً به رفتارهای رانندگان برمیگردد. یعنی حتی اگر بهترین خیابانها و بزرگراهها را بسازیم، بدون تغییر فرهنگ رانندگی، همچنان گرفتار خواهیم بود.
🔹 زیرساختهای ناکافی و قدیمی
اما فقط رانندگان مقصر نیستند. صادقی توضیح میدهد که خیابانها و پلهای بسیاری از شهرهای ما برای ۲۰ یا ۳۰ سال پیش طراحی شدهاند، زمانی که حجم خودروها اینقدر بالا نبود. امروز همان معابر زیر فشار سنگین ماشینهای شخصی و تجاری خم شدهاند.
🔹 حملونقل عمومی ضعیف
وقتی مترو یا اتوبوس کارآمد و ارزان در دسترس مردم نیست، طبیعتاً سراغ خودروی شخصی میروند. اگر سیستم حملونقل عمومی تقویت شود، بسیاری از سفرهای درونشهری میتواند سبکتر شود.
🔹 مدیریت شهری و سیاستگذاری ناقص
قوانین بازدارنده بهخوبی اجرا نمیشوند. دوربینها کافی نیستند. طرحهای زوج و فرد یا طرح ترافیک گاهی بدون هماهنگی دقیق اجرا میشوند. صادقی میگوید: «بدون سرمایهگذاری واقعی روی مدیریت هوشمند و اجرای قانون، تغییری اتفاق نمیافتد.»
🔹 تمرکز خدمات در هسته مرکزی شهرها
وقتی همه ادارهها، بیمارستانها و مدارس فقط در نقاط خاصی متمرکز میشوند، طبیعی است که ترافیک هم به همان نقاط هجوم بیاورد. توسعه شهری متعادل، یکی از حلقههای مهم این زنجیره است.
