- حسین ابرقویی – در خیابانهای شلوغ شهر، پشت شیشههای املاکیها، عددها یکییکی برق میزنند: ۱۰ میلیون، ۱۵ میلیون، ۲۰ میلیون تومان اجاره ماهانه. برای خانوادههایی که هر ماه باید بخشی از درآمدشان را برای سرپناه کنار بگذارند، هر تابستان مثل ورود به میدان جنگ است.
دولت که این روزها خوب میداند اجارهنشینی چه فشار سنگینی روی دوش مردم گذاشته، طرح وام ودیعه مسکن را به میدان آورده؛ وامی که قرار است مستأجران را از خالی کردن حساب پسانداز و گرفتن قرض از این و آن نجات دهد. اما پرسشی که در دل کوچه و بازار زمزمه میشود، ساده است: «این وامها واقعاً کمک میکنند؟ یا فقط چند ماه خیالمان را راحت میکنند و بعد باز هم میمانیم و کوهی از بدهیها؟»
دکتر سهرابی، کارشناس بخش مسکن، تصویر روشنی ترسیم میکند. او میگوید: «اگر عددها را نگاه کنید، در شهرهای بزرگ مثل تهران، وام ودیعه بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان است. این عدد وقتی کنار اجارههای ماهانه ۱۰ تا ۱۵ میلیونی قرار میگیرد، میشود فقط چند ماه آرامش. تازه آن هم آرامشی که اقساطش ماهانه با سود ۱۸ درصد باید پس داده شود.»
او ادامه میدهد: «مسئله اینجاست که این وام فقط یکبار پرداخت میشود. یعنی سال بعد، مستأجر دوباره با افزایش اجارهها روبهرو میشود و چرخهی فشار اقتصادی تکرار میشود. درواقع، وام ودیعه مسکن مثل مسکنی است که برای چند روز درد را آرام میکند، اما علت بیماری را درمان نمیکند.»
کمی عمیقتر که نگاه کنیم، میبینیم این وامها حتی خودشان بار مالی جدیدی به خانوادهها تحمیل میکنند. بله، مستأجران برای تأمین ودیعه اولیه کمی راحتتر میشوند و لازم نیست به بازارهای غیررسمی و پرریسک بروند. اما از طرف دیگر، قسط وام به هزینههای ماهانهشان اضافه میشود. در شرایطی که همین حالا پرداخت اجارهها کمرشکن است، اضافه شدن یک قسط دیگر، خانوادهها را در لبه پرتگاه قرار میدهد.
دکتر سهرابی میگوید: «باید مسأله اصلی را ببینیم؛ یعنی همان روند مزمن و ریشهدار افزایش اجارهها. این مسأله ناشی از کمبود عرضه، دلالی و نبود سیاستهای حمایتی بلندمدت است. وام ودیعه مسکن، هر چقدر هم که باشد، نمیتواند این ساختار معیوب را درست کند.»
به زبان ساده، وام ودیعه مثل یک سطل کوچک آب برای خاموش کردن آتش بزرگی است که سالهاست بازار اجاره مسکن را میسوزاند. برای خاموش کردن این آتش، باید دست به تغییرات بزرگتری زد: ساخت بیشتر مسکن اجارهای، بستن راههای سوداگری، اصلاح قراردادهای اجاره و ایجاد یک سیاست جامع که هم صاحبخانهها و هم مستأجران را ببیند.
وگرنه، هر سال که میگذرد، خانوادهها دوباره پشت درهای املاکیها میمانند، با چشمانی نگران و حسابهای بانکی خالی، و وامی که فقط برای چند ماه، زخمی عمیق را آرام کرده است.
