- حسام مهدوی – با شروع سرمای زمستان و کاهش فشار گاز در بسیاری از مناطق کشور، تعطیلیهای مکرر مدارس به دلیل صرفهجویی در مصرف انرژی، بار دیگر بحث کیفیت آموزش دانشآموزان را به صدر دغدغههای خانوادهها و معلمان بازگردانده است. این تعطیلیها که ابتدا بهعنوان راهکاری اضطراری و موقت در نظر گرفته میشد، اکنون به یک چالش جدی و ساختاری تبدیل شدهاند که میتواند تبعات آموزشی بلندمدت بههمراه داشته باشد.
مدارس در استانهای سردسیر، از جمله خراسان شمالی، آذربایجان غربی و اردبیل، در روزهای اخیر مجبور به تعطیلی شدند. اما داستان به همینجا ختم نمیشود. بسیاری از این مدارس به آموزش مجازی روی آوردهاند؛ تجربهای که گرچه در دوران کرونا جایگزین آموزش حضوری شد، اما حالا با زیرساختهای ضعیف اینترنت و نبود تجهیزات کافی برای خانوادهها، بیش از آنکه فرصتی برای آموزش باشد، به دغدغهای تازه برای والدین و معلمان تبدیل شده است.
معلمان میگویند آموزش مجازی هرگز نتوانسته جای تعامل چهرهبهچهره و بازخورد لحظهای کلاسهای حضوری را بگیرد. از سوی دیگر، دانشآموزانی که در خانههای کوچک یا پرجمعیت زندگی میکنند، بهندرت فضای آرام و تمرکز لازم را برای حضور مفید در کلاسهای آنلاین دارند. بسیاری از خانوادهها نیز از نبود گوشی هوشمند یا لپتاپ کافی برای همه فرزندانشان گلایه دارند.
بر اساس گزارشهای منتشرشده از آموزشوپرورش، در سال گذشته دستکم ۲۵٪ دانشآموزان مناطق محروم بهطور کامل از آموزش مجازی بازمانده بودند. حالا با تکرار این وضعیت، نگرانیها درباره افزایش نابرابری آموزشی دوباره بالا گرفته است.
دکتر سمیرا موسوی، پژوهشگر حوزه آموزش، میگوید: «مدارس فقط محل انتقال دانش نیستند؛ آنها فضای رشد اجتماعی، تقویت مهارتهای ارتباطی و ساختن هویت فردی بچهها هستند. وقتی آموزش برای هفتهها و ماهها از مدرسه جدا میشود، آسیبهایی وارد میشود که در آزمونهای پایانی و نمرات مشخص نمیشود، اما در بلندمدت در کیفیت نیروی انسانی کشور خودش را نشان میدهد.»
از سوی دیگر، محمدرضا احمدی، معلم یک مدرسه ابتدایی در اردبیل، تأکید میکند: «ما حتی اگر بخواهیم بهصورت آنلاین درس بدهیم، بسیاری از بچهها اصلاً وصل نمیشوند. یا گوشی ندارند، یا اینترنتشان قطع و وصل میشود. نهایتاً ما باید بهصورت تلفنی یا از طریق واتساپ پیگیری کنیم، که اصلاً کیفیت لازم را ندارد.»
بحران گاز؛ فقط یک بهانه؟
منتقدان میگویند مشکل فقط به بحران گاز برنمیگردد. زیرساختهای آموزشی کشور سالهاست که با چالشهای بودجهای، کمبود تجهیزات و کمتوجهی به مناطق محروم دستبهگریبان است. بحران انرژی فقط زخمهای قدیمی را آشکارتر کرده است.
آینده چه میشود؟
سؤال اصلی این است: اگر این روند ادامه یابد، چه تأثیری بر آینده آموزشی نسل جدید خواهد گذاشت؟ آیا میتوان به آموزش مجازی بهعنوان یک راهحل دائمی فکر کرد، یا باید به فکر مقاومسازی مدارس، بهبود زیرساختهای گرمایشی و تأمین انرژی پایدار باشیم؟
در حالیکه مسئولان وعده میدهند که مشکل گاز بهزودی حل خواهد شد، والدین و معلمان امیدوارند که تصمیمگیرندگان آموزشی از این بحران بهعنوان زنگ هشدار استفاده کنند؛ هشداری برای بازنگری در کیفیت آموزش، نه فقط واکنشی کوتاهمدت به یک زمستان سرد.
