کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه در شرایط اقتصادی فعلی هیچ عامل بنیادی برای افزایش نرخ ارز وجود ندارد، گفت: افزایش قیمت ارز ناشی از هیجانات سیاسی و اجتماعی است و به محض کاهش انتظارات تورمی، نرخ ارز دوباره به سطحهای قبلی خود بازخواهد گشت.
محمد محمدی، کارشناس اقتصادی، در گفتوگو با پرونده نیوز به عوامل مؤثر بر بازار ارز اشاره کرد و گفت: عوامل مختلفی بر بازار ارز تأثیر میگذارند، اما از بین همه این عوامل، دو عامل تأثیر بیشتری دارند. اولین عامل، تفاوت نرخ تورم بین کشور مصرفکننده ارز و کشور صاحب ارز است. این تفاوت تورمی تأثیر فوری و قطعی بر قیمت ارز دارد و معمولاً در کوتاهمدت خود را نشان میدهد. به عبارت دیگر، هرچه نرخ تورم در کشوری بیشتر از کشور دیگر باشد، ارز آن کشور بهطور طبیعی کاهش مییابد. دومین عامل مهم، ذخایر ارزی کشور و انتظارات روانی در بازار است که این عامل نیز تحت تأثیر شرایط اقتصادی و سیاسی کشور قرار میگیرد. به عبارت دیگر، چنانچه مردم نسبت به وضعیت اقتصادی یا سیاسی کشور احساس نگرانی داشته باشند، این نگرانی میتواند باعث افزایش تقاضا برای ارز و در نتیجه افزایش نرخ آن شود.
وی افزود: اگر در شرایطی تقاضا برای ارز افزایش یابد اما عرضه ارز کاهش پیدا کند، نرخ ارز قطعاً افزایش خواهد یافت. این افزایش قیمت معمولاً تا زمانی که بین عرضه و تقاضا تعادل برقرار نشود، ادامه خواهد داشت. در صورتی که این تعادل برقرار گردد، نرخ ارز به یک سطح ثابت میرسد، اما تا زمان رسیدن به این تعادل، قیمت ارز نوسانات شدیدی خواهد داشت. بنابراین، بازار ارز در شرایطی که عرضه کافی وجود نداشته باشد، به راحتی تحت تأثیر تقاضای زیاد قرار میگیرد و این نوسانات میتواند به مشکلات اقتصادی منجر شود.
کارشناس اقتصادی ادامه داد: از نظر اقتصادی، عوامل اولیه و اساسی که بر نرخ ارز تأثیر دارند، بیشتر در قالب تغییرات نرخ ارز تعدیل میشوند. این عوامل بهطور مستقیم با متغیرهایی چون تفاوت نرخ تورم، موجودی ذخایر ارزی و رشد اقتصادی مرتبط هستند و به نوعی در ساختار اقتصادی کشور قرار دارند. اما علاوه بر این عوامل اساسی، گروه دوم عواملی هستند که به مسائل روانی بازار ارتباط دارند. این عوامل به نوعی تحت تأثیر احساسات و نگرش عمومی بازار و مردم نسبت به شرایط سیاسی و اجتماعی کشور هستند. به عبارت دیگر، هر پدیدهای که باعث ایجاد اضطراب، نگرانی و بیاعتمادی در مردم و فعالان اقتصادی شود، میتواند تأثیرات زیادی بر بازار ارز بگذارد.
محمدی بهطور خاص به عواملی اشاره کرد که در گروه دوم قرار دارند و توضیح داد: این عوامل بهطور عمده ناشی از ناآرامیها و تحولات سیاسی، اجتماعی و نظامی هستند که بر بازار ارز واکنش نشان میدهند. به عنوان مثال، بحرانهای اخیر در خاورمیانه و ایران، مانند جنگ غزه، شهادت رئیسجمهور، حمله اسرائیل به سفارت ایران در سوریه، حمله موشکی ایران به اسرائیل و در نهایت شدت گرفتن جنگ اسرائیل با لبنان، همگی عواملی بودند که موجب التهابات در بازار ارز شدند. این تغییرات سیاسی و اجتماعی بهطور معمول باعث ایجاد ترس و عدم اطمینان در بازار میشود و این احساسات به نوبه خود بر نوسانات ارز تأثیر میگذارد.
وی تأکید کرد که این نوع تغییرات معمولاً تأثیرات کوتاهمدت دارند و افزود: تجربه نشان داده که در واکنش به این تحولات سیاسی، نرخ ارز معمولاً افزایش مییابد، چرا که مؤلفههای روانی در بازار رشد میکند و مردم به سمت خرید ارز هجوم میبرند. اما پس از آن که این هیجانات فروکش کند و شرایط آرامتر شود، نرخ ارز معمولاً روند کاهشی پیدا میکند و حتی ممکن است به قیمتهای قبلی خود بازگردد. در برخی موارد، نرخ ارز حتی از سطح پیشین خود نیز پایینتر میآید، که نشاندهنده تصحیح قیمتها پس از وقوع بحران است. در حال حاضر نیز نشانههایی از کاهش قیمت دلار مشاهده میشود که میتواند به آرامش بازار کمک کند.
محمدی در ادامه اشاره کرد که با توجه به شرایط و تحولات پیدرپی اخیر، این افزایش نرخ ارز کاملاً قابل پیشبینی بود. وی افزود که التهابهای بازار و نوسانات نرخ ارز به دلیل این تحولات، موقتی است و به زودی این هیجانات کاهش خواهد یافت. او بر این باور است که حبابهای ناشی از عوامل روانی و اضطرابها در بازار ارز، بهطور طبیعی در طی چند روز آینده تخلیه خواهد شد و این نوسانات کاهش خواهد یافت.
وی در پایان تأکید کرد که در حال حاضر هیچ عامل بنیادین و اقتصادی برای افزایش نرخ ارز وجود ندارد. به عبارت دیگر، هیچ تغییرات اساسی در وضعیت اقتصادی کشور به وجود نیامده که موجب افزایش پایدار نرخ ارز شود. بنابراین، هر گونه افزایش قیمت ارز در حال حاضر ناشی از هیجانات سیاسی، اجتماعی و انتظارات تورمی نادرست است. سنجابی شیرازی تصریح کرد که به محض کاهش این انتظارات تورمی و آرام شدن فضای روانی، نرخ ارز دوباره به کانالهای قبلی خود باز خواهد گشت.
- حسام مهدوی
