دکتر ایمان زنگنه، در گفتگو با پرونده نیوز، در خصوص عرضه خودرو با شیوه قرعه کشی، اظهار کرد: شیوه قرعه کشی مناسب نیست و رانت در آن مصداق پیدا می کند. با توجه به شرایط زیان انباشته خودروسازان، ورود خودرو به بازار بورس کالا زمینه میشود که شفافیت بیشتر شود، شیوه قرعه کشی مشخص نیست به شکل است و چگونه اداره می شود و چه کسی در آن دخالت دارند. در بورس کالا دخالتی نیست و سود آن باعث میشود که خودروسازان زیان انباشته کمتری بدهند و در مرحله بعد به سراغ این برویم که چرا خودروسازان با این قیمت ها زیان انباشته دارند و چه راهکارهایی می توانیم داشته باشیم تا محصول با کیفیت با قیمت معتدل‌تر در اختیار مصرف کنندگان قرار دهیم، حداقل بورس کالا، گام رو به جلو تر نسبت به لاتاری یا قرعه کشی است.
وی افزود: یک واقعیت است که ۲۴ هزار خودرو در بورس کالا عرضه شد و شاهدان دیدند که قیمت پایین تر بود. تجربه که در این مورد ایجاد شد، با توجه به اینکه یک طرف عرضه خودروسازان خیلی راغب نبودند که در بورس کالا خودرو را بفروشند و تمایل داشتند که غیر شفاف و رانتی عرضه کنند؛ نشان داده که حجم تقاضا بیشتر و قیمت به مراتب کمتر بوده و به اصطلاح با بازار آزاد فاصله دارد، نگرانی هم که بابت کشف قیمت وجود داشت که بالاتر از بازار آزاد برود خیلی رنگ واقعیت ندارد و نسبت به بازار قیمت ها پایین تر و در برخی موارد هم تقاضا وجود نداشت، از حیث مابه التفاوت نسبت به بازار دلال ها نتوانستن استفاده کنند و سود آن نصیب خودروسازان شد، رفاه بیشتر و قیمت کشف شد، عواملی که در تعیین کننده قیمت بازار هستند، کمتر می شود، یک سازگار روشن وجود دارد و رانتی که قبلاً بود از بین میرود و ما به التفاوت کارخانه و بازار که قبلا معلوم نبود، نصیب چه کسی می شد، به دست خودروسازها می افتد.
عضو انجمن اقتصاد دانان ایران، ادامه داد: زمانی که قرعه کشی اجرا می شد، معلوم نبود به چه شیوه ای اجرا می شود، حتی یک گزارش از قرعه کشی ارائه نکردند، حتی یک نرم افزاری که این حواله ها را تخصیص می داد معلوم نبود که فرآیند آن چگونه است؟ ساز و کار قابل اطمینان نبود و رانت ایجاد می کرد؛ اما بورس کالا دو حسن اصلی دارد، یک رانت بخشی که نصیب خودروساز نمی‌شد به آنها برمی گردد که در همه حال زیان‌ده هستند زیان می‌بینند و زیان انباشته دارند و می تواند کمی از خسارت آنها را کاهش دهد، دو شواهد میدانی نشان می دهد که مصرف کننده با قیمت پایین تری می تواند بخرد. هر خودرویی در بورس کالا عرضه شود دلال ها و واسطه ها کنار گذاشته می شوند، قیمت بورس کالا به مراتب کمتر است و دلال‌ها تعیین کننده نیستند یک شفافیت دو کاهش قیمت رفاه نسبی است. در حال حاضر عرضه خودرو در بورس کالا اولویت بیشتری نسبت به روش های دیگر دارد.
بورس کالا یک راهکار میانی است
وی در خصوص اینکه آیا عرضه بورس کالا با قوانین بورس همخوانی دارد؟ بیان کرد: اگر واقع‌بینانه بخواهیم مطرح کنید، خیر! بورس مکانی است که باید کشف قیمت در آن صورت بگیرد، خودروسازان کالای انحصاری تولید می کنند و قیمت گذاری آن هم دستوری است، در شرایطی که نمی خواهیم واقعیت‌های اقتصادی را بپذیریم، راهکار میانی را تعیین کردیم یا باید مثل گذشته در شورای رقابت قیمت گذاری شود؛ حداقل در بورس شفافیت دارد، مگر قیمت خودرو مشخص نیست که بخواهیم کشف قیمت کنیم، ساز و کار قیمتی که الان وجود دارد، معیوب است، قیمت هایی که در بورس کالا ارائه میشود با قیمت های بیرون انحراف دارد، یکسری عوامل و بازیگران بیرونی عمده هستند که با دستکاری و با انحصاری که وجود دارد، قیمت را در نقاط غیر تعادلی معین می کنند، بازاری به آن شکل وجود ندارد. ماهیت کلیه بورس به این شکل، برای عرضه خودرو مناسب نیست، اما در شرایط فعلی نسبت به دیگر شیوه ها یک سر و گردن بهتر است تا به دنبال ساز و کار بهتری بگردیم.
بهانه تراشی مخالفان عرضه بورس خودرو
زنگنه، در پایان در خصوص مخالفان عرضه خودرو در بورس کالا، خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد کسانی که نسبت به شفافیت روی خوشی ندارند و منافع آنها به خطر می‌افتد به دنبال این هستند که عرضه خودرو متوقف شود، وگرنه ساز و کاری که نسبت به قبل که مبهم پررانت و خاکستری بود، کارآمد است، چه اشکالی دارد، اگر تخلف است بروند و راهکار قانونی و اشکالات قانونی آن را حل کنید، شورای عالی بورس یا مجلس شورای اسلامی مصوبه‌ای بدهند، همه این ها به سیستم و قیمت گذاری دستوری دولت برمی گردد. قیمت گذاری دستوری که در برخی از صنایع می شود و دولت در آن سهمی دارد، هر کسی که به آن صنایع دسترسی دارد، در گام اول وابسته به شرایط موجود است و دوست ندارد رانت و منافع خود را به کسی دیگر واگذار کند یا حذف شود، آن افراد و عوامل و گروه هایی که دسترسی به این را دارند همیشه مقاومت می کنند، با عوامل مختلف، یک روز به عنوان حمایت از تولید کننده، روز دیگر تخلف و به هر شکلی ممانعت می‌کنند؛ زیرا می خواهند با شفافیت و روشنگری مخالفت کنند که آن رانتی که وجود دارد از دست نرود، هرچند از نظر اقتصادی شیوه درستی نیست، ولی با توجه به شرایط مبهم موجود، روش دیگری نیست.
