سمیه داوری – در دنیای امروز، با افزایش پیچیدگیهای اقتصادی و رشد هزینههای زندگی، داشتن سواد مالی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت است. سواد مالی به معنای توانایی مدیریت درست منابع مالی، تصمیمگیری آگاهانه درباره پسانداز، سرمایهگذاری و مصرف، و همچنین درک مفاهیم پایهای اقتصادی است. این مهارت میتواند به طورمستقیم برامنیت مالی افراد و در نهایت بر کیفیت زندگی آنان اثرگذار باشد. ما دراین گزارش سعی کردیم با زبانی شیوا و بهره گیری از پژوهشها و مقالات بیشمارکه برهمین اساس صورت گرفته؛ (پژوهش دربنیاد برکت با نام( طرح آسمان بنیاد برکت ) مقاله سواد مالی در(سایت اقتصاد تومان) شما را هر چه بیشتربا این مفهموم مهم اثر گذار در زندگی آشنا کنیم.
تعریف سواد مالی
سواد مالی، مفهوم گستردهای شامل اطلاعات و رفتار افراد جهت برخورداری از موقعیت امن مالی آتی است. این مفهوم شامل توانمندسازی و آموزش افراد و جوامع در برابر مسائل مالی است، تا از این طریق قادر باشند به ارزیابی بازارها و محصولات مالی و أخذ تصمیم آگاهانه اقدام کنند.افراد در زندگی روزمره با تصمیمات مالی متنوعی مواجه هستند. برخورداری از سواد مالی عامل مهم تأثیرگذار بر تصمیمات مالی ازجمله: تصمیمات سرمایه گذاری و پساندازی است که از اهمیت ویژه ای برخورداراست. به بیان دیگر، آگاهی در زمینۀ سواد مالی زمینۀ مدیریت بهینۀ منابع مالی را برای افراد فراهم میکند. از سوی دیگر و تعریف بهترسواد مالی مجموعهای از دانش، نگرش و مهارتهایی است که به فرد امکان میدهد تا درآمد وهزینههای خود رابه درستی مدیریت کند, درمورد پساندازوسرمایهگذاری تصمیمگیری آگاهانه داشته باشد, بدهیها و تعهدات مالی را کنترل نماید و در نهایت آینده مالی خود و خانوادهاش را به درستی برنامهریزی کند. همچنین سازمان توسعه و همکاریهای اقتصادی، سواد مالی را مترادف با دانش مالی تعریف میکند (OECD, 2013). این سازمان بر سه جنبۀ کلیدی سواد مالی شامل دانش مالی، نگرش مالی و رفتار مالی متمرکز شده است. بررسیهای انجامگرفته حاکی از آن است که این سه مفهوم دارای تعاریف درهم تنیدهای هستند. در یک تعریف کلی درخصوص سه جنبه کلیدی سواد مالی باید گفت: دانش مالی، توانایی مدیریت و ارزیابی امور مالی به منظور تصمیمگیریهای محتاطانه برای رسیدن به اهداف زندگی و دستیابی به رفاه مالی است.
نقش سواد مالی در ایجاد امنیت مالی
-مدیریت درآمد و هزینهها
امروزه اتخاذ تصمیمات مالی به طور فزاینده درحال تبدیلشدن به یکی از پیچیدهترین و مهمترین رفتارهای انسان است؛ بنابراین، افراد به طیف گستردهای از مهارت و دانش جهت انتخاب آگاهانه و مدیریت امور مالی نیاز دارند. درواقع، افراد از دانش اولیۀ مفاهیم مالی برای برنامهریزی و مدیریت تصمیمات مالی مانند بودجهبندی، پسانداز و سرمایهگذاری استفاده میکنند؛ این توضیحات به مفهوم سواد مالی اشاره دارد .همچنین افرادی که دارای سواد مالی هستند میتوانند بودجهبندی صحیح انجام دهند، به این صورت که از خرجهای غیرضروری جلوگیری کرده و منابع مالی خود را به بهترین شکل تخصیص دهند.
-پسانداز و سرمایهگذاری
سواد مالی به افراد کمک میکند که بخشی از درآمد خود را پسانداز و به سمت فرصتهای سرمایهگذاری مناسب هدایت کنند؛ این امر موجب ایجاد پشتوانه مالی و کاهش نگرانی نسبت به آینده میشود.
-پیشگیری از بدهیهای سنگین
افراد آگاه از اصول مالی کمتر گرفتار وامهای غیرضروری و بدهیهای پرهزینه میشوند. در نتیجه، از ریسک ورشکستگی شخصی یا فشار مالی شدید در امان میمانند.
-توانایی مقابله با بحرانهای مالی
داشتن پساندازاضطراری و مدیریت هوشمندانه سرمایه باعث میشود که افراد در شرایط بحرانی (مانند بیکاری یا هزینههای درمانی) دچار آشفتگی مالی شدید نشوند. افراد بهمنظور دستیابی به اهداف مالی و مقابله با وضعیتهای اضطراری، پسانداز میکنند. افزایش پسانداز سبب تابآوری بیشتر در برابر پیشامدهای ناگوار، شکلگیری هستۀ اولیه بنگاههای خرد و کوچک، ذخیرۀ منابع مالی و استفاده از سود حاصل از آن برای سرمایهگذاری در آینده و درنتیجه، کسب درآمدهای بیشتری میشود. درواقع، پسانداز منبع اصلی سرمایهگذاری خانوار است که بهنوبۀ خود باعث ایجاد سرمایه میشود .هدف اصلی در تبدیل پسانداز به سرمایهگذاری، کسب درآمد اضافی و درعینحال، اجتناب از کاهش ارزش داراییها به دلیل واقعیاتی مانند تورم است.
نقش سواد مالی در ارتقای کیفیت زندگی
-کاهش استرس و اضطراب
بسیاری از مشکلات خانوادگی و روانی ناشی از فشارهای مالی هستند. وقتی افراد مهارت مدیریت مالی داشته باشند، سطح آرامش ذهنی و رضایت آنان افزایش مییابد. همچنین با داشتن دانش مالی، افراد میتوانند تصمیمات بهتری در زمینههای مختلف مالی مانند پسانداز، سرمایهگذاری، و خرید بگیرند. این توانایی به جلوگیری از خریدهای غیرضروری و تصمیمات نادرست مالی کمک میکند. با تصمیم گیری های هوشمندانه می توانید کمترین ضرر را تجربه کنید.
-افزایش رفاه و استفاده بهینه از منابع
سواد مالی به افراد کمک میکند که منابع مالی خود را در جهت اهدافی همچون آموزش، سلامت و سرگرمی هزینه کنند و در نتیجه رفاه عمومی و کیفیت زندگی افزایش یابد.
-تحقق اهداف بلندمدت
با برنامهریزی مالی درست، افراد میتوانند به اهدافی مانند خرید خانه، تأمین تحصیلات فرزندان یا بازنشستگی راحت دست یابند.
-ارتقای فرهنگ اقتصادی در جامعه
افزایش سطح سواد مالی در سطح فردی منجر به ارتقای فرهنگ اقتصادی در سطح اجتماعی میشود که در نتیجه، جامعهای با ثبات اقتصادی و کیفیت زندگی بالاتر خواهیم داشت و درصد بسار بالایی ازافراد از یک رفاه نسبی رو بالا برخوردار خواهند بود. در پایان باید به این نکته اشاره کرد که سواد مالی یک ابزار کلیدی برای ایجاد امنیت مالی و ارتقای کیفیت زندگی است. هر فردی با یادگیری مهارتهای مالی میتواند بر چالشهای اقتصادی غلبه کند، آیندهای مطمئنتر بسازد و از زندگی رضایت بیشتری داشته باشد. بنابراین، آموزش و ترویج سواد مالی نه تنها یک نیاز فردی بلکه یک ضرورت اجتماعی محسوب میشود. با توجه به مقاله ای که در(۱۲ دسامبر, ۲۰۲۳ توسط اقتصاد تومان) انتشار یافت ایران جز کشورهای با سطح سواد مالی پایین است و فقط ۲۰% ایرانیان سطح از سطح مناسبی از سواد مالی برخوردارند. یکی از دلایل این مساله، عدم آموزش مهارت های مالی در سیستم آموزشی رسمی ما از دبستان تا دانشگاه است. در کل وضعیت دنیا در این حوزه مساعد نیست. مثلا ۷۵% نوجوانان آمریکایی اعتماد به نفس کافی نسبت به دانش خود از مسائل مالی ندارند (منبع مقاله درسایتannuity.org ) در حالیکه این کشورجزو کشورهای با سطح سواد مالی بالا طبقه بندی شده. از همین رو شاید بهترباشد برای افزایش سواد مالی، از روشهای مختلفی مانند مطالعه کتابها و مقالات مالی، شرکت در دورههای آموزشی آنلاین، استفاده از ابزارهای مدیریت مالی شخصی و مشورت با متخصصان مالی بهره برد.
