- حسام مهدوی – در ازدحام زندگی روزمره، میان شتاب، بوقها، صفها و خستگیها، گاهی چیزهایی را فراموش میکنیم که ستونهای واقعی جامعهاند. یکی از این ستونها، چیزی است که در دین و فرهنگ ما بارها یادآوری شده: حقالناس — یعنی احترام گذاشتن به حقوق دیگران، حتی وقتی هیچ قانون و دوربینی مراقبمان نیست.
شاید فکر کنید حقالناس فقط یعنی پول یا مال مردم را نبردن؛ اما حقیقت خیلی فراتر است. حقالناس یعنی وقت مردم، آرامششان، فرصتهایشان، آبرویشان، حتی سهمشان از آب، برق، هوا. حجتالاسلام محمدرضا موسوی، استاد حوزه علمیه، میگوید: «وقتی دوبله پارک میکنی، وقتی در خط ویژه میروی، وقتی توی شبکههای اجتماعی آبروی کسی را میبری، داری حق مردم را ضایع میکنی.»
او با لبخند تلخ اضافه میکند: «ما فکر میکنیم اگر خانه خودمان است، پس هر چقدر بخواهیم میتوانیم آب یا برق مصرف کنیم. اما اینها منابع عمومیاند. زیادهخواهی ما یعنی فشار بر دیگران.»
حتی آن کسی که با آشنا جلو میزند و نوبت بیمارستان یا اداره را میرباید، نه فقط قانون، بلکه وجدان جمعی را زیر پا میگذارد. حتی آن کسی که شایعهای بیاساس پخش میکند یا کسی را در فضای مجازی مسخره میکند، فقط دل یک نفر را نمیشکند؛ تارهای اخلاق جامعه را پاره میکند.
اثرات نقض حقالناس
موسوی هشدار میدهد:
«وقتی مردم ببینند زرنگی و تخلف پاداش دارد، حس بیعدالتی و خشم در دلشان مینشیند. کمکم اعتمادشان به هم از بین میرود. بچهها یاد میگیرند که تقلب بهتر از صداقت است. نتیجهاش؟ نسلی که فقط به سود شخصی فکر میکند و برای قانون، ارزش قائل نیست.»
جامعهای که در آن حقالناس رعایت نمیشود، از درون میپوسد. همکاری جمعی از بین میرود، بحرانهای اجتماعی شعلهور میشود، حتی پیشرفت اقتصادی و علمی متوقف میشود.
راه نجات کجاست؟
موسوی میگوید: «راهش از خودمان شروع میشود. باید در مدارس و خانوادهها درباره اهمیت حقالناس آموزش بدهیم. باید مسئولانی را الگو کنیم که پایبند به حقوق مردماند. قانون باید در برابر تخلفات قاطع باشد، و وجدانها باید دوباره بیدار شوند.»
حقالناس ستون پنهانی است که جامعه را زنده نگه میدارد. اگر امروز برای زندهنگهداشتن این ستون تلاش نکنیم، فردا روی ویرانههایی از بیاعتمادی، خشم و فروپاشی اخلاقی ایستادهایم. هر کدام از ما میتوانیم بخشی از راهحل باشیم؛ کافی است از کوچکترین رفتارهایمان شروع کنیم.
